ความหมายของ สถานภาพ บทบาท สิทธิ เสรีภาพ และหน้าที่
1. สถานภาพ หมายถึง ตำแหน่งที่บุคคลได้รับจากการเป็นสมาชิกของสังคม แบ่งออกเป็นสถานภาพที่ได้มาโดยกำเนิด เช่น ลูก หลาน คนไทย เป็นต้น และสถานภาพทางสังคม เช่น ครู นักเรียน แพทย์ เป็นต้น2. บทบาท หมายถึง การปฏิบัติตามสิทธิ หน้าที่อันเนื่องมาจากสถานภาพของบุคคล เนื่องจากบุคคลมีหลายสถานภาพในคนคนเดียว ฉะนั้นบทบาทของบุคคลจึงต้องปฏิบัติไปตามสถานภาพในสถานการณ์ตามสถานภาพนั้น ๆ
3. สิทธิ หมายถึง อำนาจหรือผลประโยชน์ของบุคคลที่กฎหมาย ให้ความคุ้มครอง เช่น สิทธิเลือกตั้ง กฎหมายกำหนดให้บุคคลที่มีอายุ 18 ปีบริบูรณ์มีคุณสมบัติถูกต้องตามกฎหมายมีสิทธิเลือกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร
4. เสรีภาพ หมายถึง ความมีอิสระในการกระทำของบุคคลที่อยู่ในขอบเขตของกฎหมาย เช่น เสรีภาพในการพูด การเขียน เป็นต้น
5. หน้าที่ หมายถึง ภาระรับผิดชอบของบุคคลที่จะต้องปฏิบัติเช่น หน้าที่ของบิดาที่มีต่อบุตร เป็นต้น
หน้าที่ของพลเมืองดีตามรัฐธรรมนูญ
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 ได้กล่าวถึงหน้าที่ของชนชาวไทยตามระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ไว้ในมาตรา 66-70 ซึ่งเป็นหน้าที่ตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายสูงสุดของประเทศ ซึ่งทุกคนจะต้องรักษาและปฏิบัติตามจะหลีกเลี่ยงไม่ได้ พอสรุปได้ ดังนี้
1. การรักษาชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
- การรักษาชาติ ( มาตรา 66 )
- การรักษาศาสนา
- การรักษาพระมหากษัตริย์และการปกครองระบอบ
ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
2. การปฏิบัติตามกฎหมาย
เมื่อเราต้องเกี่ยวข้องหรือสัมพันธ์กับกฎหมายใดก็ต้องปฏิบัติตามกฎหมายนั้นๆอย่างเคร่งครัด เพราะกฎหมายแต่ละฉบับนั้นได้มีการร่างและประกาศใช้ในราชกิจจานุเบกษาอย่างเปิดเผยต่อหน้าสาธารณชน3. การไปใช้สิทธิเลือกตั้ง หน้าที่ = สามารถลงชื่อถอดถอน (50,000
คน) แต่ถ้าไม่มาใช้หน้าที่ก็จะไม่มีสิทธิ์ในการลงสมัครเลือกตั้ง
4. การพัฒนาประเทศ ( มาตรา 69 )
4.1. การป้องกันประเทศ
4.2. การรับราชการทหาร
4.3. การเสียภาษีอากร
- ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา
- ภาษีเงินได้นิติบุคคล
- ภาษีการค้า
- ค่าอากรแสตมป์
4.4. การช่วยเหลือราชการ
4.5. การศึกษาอบรม
4.6. การพิทักษ์ปกป้องและสืบสานศิลปะ วัฒนธรรมของชาติและภูมิปัญญาท้องถิ่น
4.7. การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
5.การปฏิบัติงานตามกฎหมายเพื่อประโยชน์ส่วนรวม
แนวทางการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีชีวิตประชาธิปไตย
พลเมืองดีตามวิถีชีวิตประชาธิปไตยควรมีแนวทางการปฏิบัติตนดังนี้
คือ
1) ด้านสังคม ได้แก่
- การแสดงความคิดอย่างมีเหตุผล
- การรับฟังข้อคิดเห็นของผู้อื่น
- การยอมรับเมื่อผู้อื่นมีเหตุผลที่ดีกว่า
- การตัดสินใจโดยใช้เหตุผลมากกว่าอารมณ์
- การเคารพระเบียบของสังคม
- การมีจิตสาธารณะ คือ เห็นแก่ประโยชน์ของส่วนรวมและรักษาสาธารณะสมบัติ
2) ด้านเศรษฐกิจ ได้แก่
- การประหยัดและอดออมในครอบครัว
- การซื่อสัตย์สุจริตต่ออาชีพที่ทำ
- การพัฒนางานอาชีพให้ก้าวหน้า
- การใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ต่อตนเองและสังคม
- การสร้างงานและสร้างสรรค์สิ่งประดิษฐ์ใหม่ ๆ
เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อสังคมไทยและสังคมโลก
- การเป็นผู้ผลิตและผู้บริโภคที่ดี มีความซื่อสัตย์ ยึดมั่น
ในอุดมการณ์ที่ดีต่อชาติเป็นสำคัญ
3) ด้านการเมืองการปกครอง ได้แก่
- การเคารพกฎหมาย
- การรับฟังข้อคิดเห็นของทุกคนโดยอดทนต่อความขัดแย้ง
ที่เกิดขึ้น
- การยอมรับในเหตุผลที่ดีกว่า
- การซื่อสัตย์ต่อหน้าที่โดยไม่เห็นแก่ประโยชน์ส่วนตน
- การกล้าเสนอความคิดเห็นต่อส่วนรวม กล้าเสนอตนเอง
ในการทำหน้าที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร หรือสมาชิก
วุฒิสภา
- การทำงานอย่างเต็มความสามารถ เต็มเวลา
การส่งเสริมให้ผู้อื่นปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี
การที่บุคคลปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีในวิถีประชาธิปไตยแล้ว ควรสนับสนุนส่งเสริมให้บุคคลอื่นปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีในวิถีประชาธิปไตยด้วย โดยมีแนวทางการปฏิบัติดังนี้
1. การปฏิบัติตนให้เป็นพลเมืองดีในวิถีประชาธิปไตย โดยยึดมั่นในคุณธรรมจริยธรรมของศาสนาและหลักการของประชาธิปไตยมาใช้ในวิถีการดำรงชีวิตประจำวันเพื่อเป็นแบบอย่างที่ดีแก่คนรอบข้าง
2. เผยแพร่ อบรม หรือสั่งสอนบุคคลในครอบครัว เพื่อนบ้าน คนในสังคม ให้ใช้หลักการทางประชาธิปไตยเป็นพื้นฐานในการดำรงชีวิตประจำวัน
3. สนับสนุนชุมชนในเรื่องที่เกี่ยวกับการปฏิบัติตนให้ถูกต้องตามกฎหมาย โดยการบอกเล่า เขียนบทความเผยแพร่ผ่านสื่อมวลชน
4. ชักชวน หรือสนับสนุนคนดีมีความสามารถในการมีส่วนร่วมกับกิจกรรมทางการเมืองหรือกิจกรรมสาธารณประโยชน์ของชุมชน
5. เป็นหูเป็นตาให้กับรัฐหรือหน่วยงานของานรัฐในการสนับสนุนคนดี และกำจัดคนที่เป็นภัยกับสังคมการสนับสนุนให้ผู้อื่นปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีในวิถีประชาธิปไตย ควรเป็นจิตสำนึกที่บุคคลพึงปฏิบัติเพื่อให้เกิดประชาธิปไตยอย่างแท้จริง
